مدیریت اطلاعات

بررسی مسئله شکاف دیجیتالی در ایران بر اساس رویکرد جدید «نظام نوآوری مبتنی بر مسئله»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری، پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

2 استاد، گروه مدیریت فناوری اطلاعات، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران.

3 استاد، گروه مهندسی فناوری اطلاعات، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران.

چکیده

یکی از مسائلی که کشورها در دهه‎های اخیر با ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) با آن مواجه شده‌اند، مسئله شکاف دیجیتالی است که به توزیع نابرابر منابع و افزارهای فناورانه در حوزه فاوا اشاره دارد. بنابراین، شکاف دیجیتالی از جمله مسائلی است که سیاست‌گذاران در هر کشور باید به آن توجه کنند تا از طریق مدیریت مؤثر آن، توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز حاصل شود. پژوهش‎هایی که تاکنون برای تحلیل مسئله شکاف دیجیتالی انجام شده‌اند، به‌طور عمده غیرنظام‌مند بوده و به تحلیل نظام‌مند فرایند توسعه فناوری و نوآوری از جنبه‌های فنی و اجتماعی در این مسئله توجهی نداشته‎اند. از این رو، در این مقاله ضمن ارزیابی وضعیت شکاف دیجیتالی در ایران بر اساس مدل آمادگی شبکه‌ای، برای نخستین بار رویکرد جدید «نظام نوآوری مبتنی بر مسئله (PIS)» به‎عنوان چارچوبی نظام‌مند برای تحلیل مسئله شکاف دیجیتالی و ارائه توصیه‌های سیاستی برای کاهش آن معرفی و به‎کارگرفته می‎شود. روش پژوهش حاضر، ترکیبی و از نوع توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر مطالعه اسنادی و نظرسنجی از خبرگان است. ابزار جمع‌آوری داده پرسش‎نامه، مصاحبه و مطالعات کتابخانه‌ای است. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که ایران با کشورهای بررسی‌شده در پژوهش حاضر، شکاف دیجیتالی شایان توجهی دارد و ضعف در زمینه توسعه زیرساخت‌های دیجیتالی، ناهماهنگی و موازی‌کاری‎های متعدد در لایه سیاست‌گذاری و ناآگاهی مردم و نداشتن مهارت‌های لازم در خصوص به‎کارگیری فاوا به‎ویژه در مناطق محروم، از جمله عوامل مؤثر بر تشدید شکاف دیجیتالی ایران بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Digital Divide Problem in Iran Based on the New Approach of "Problem-oriented Innovation System(PIS)"

نویسندگان [English]

  • Shohreh Nasri 1
  • Sepehr Ghazinoory 2
  • Gholamali Montazer 3

1 Ph.D, Researcher at National Research Institute for Science Policy (NRSIP), Tehran, Iran.

2 Professor, Department of Information Technology Management, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

3 Professor, Department of Information Technology Engineering, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

One of the problems that countries have faced in recent decades with the advent of information and communication technology (ICT) is the “digital divide problem”, which refers to the unequal distribution of technology resources and equipment in the ICT field. Therefore, the digital divide is one of the problems that should be considered by policymakers in each country to achieve economic and social development through its effective management. Studies conducted to analyze the digital divide problem have so far been largely non-systematic and without regard to a systematic analysis of the process of technological development and innovation in technical and social aspects. Therefore, in this article, while evaluating the situation of the digital divide in Iran based on the Network Readiness Index (NRI) model, for the first time the new approach of "Problem-oriented Innovation System (PIS)" as a systematic framework for analyzing the problem of the digital divide and providing policy recommendations to reduce it, is introduced and implemented. The research methodology is mixed-method with a descriptive and analytical approach based on documentary-method and survey. Data collection tools are questionnaires, interviews and library studies. The results show that Iran has a significant digital divide with the selected countries under study in this article, and the weakness in the development of digital infrastructure, inconsistencies and multiple parallel works in the policymaking layer and lack of public awareness and necessary skills in the use of ICT, especially in deprived areas, have been among the factors affecting the intensification of Iran's digital divide.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Innovation System
  • Digital divide
  • Problem-oriented Innovation System
  • PIS
  • Network Readiness Index (NRI)
ریاحی، پریسا؛ قاضی نوری، سپهر (1393). مقدمه­ای بر نظام نوآوری، رویکردی گسترده. تهران مرکز نشر دانشگاهی.
قاضی نوری، سپهر؛ قاضی نوری، سروش (1392). مقدمه­ای بر سیاست‎گذاری علم، فناوری و نوآوری. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
منتظر، غلامعلی؛ ضیغمی، شادی (1393). محتواکاوی اسناد ملی فناوری اطلاعات در ایران. فصلنامه سیاست علم و فناوری، 6(4)، 47-68.
Acharya, B.B. (2017). Conceptual Evolution of the Digital Divide: A Systematic Review of the Literature over a Period of Five Years (2010–2015). World of Media: Journal of Russian Media and Journalism Studies, (1), 41-74.
Baller, S., Dutta, S., & Lanvin, B. (2016). Global information technology report 2016: Ouranos Geneva.
Barkan, S. E. (2013). Social problems: Continuity and change: Flat World Knowledge, Incorporated.
Bhatt, N. (2006). A Critical Evaluation of Indian Government’s Strategies to Bridge Digital Divide. Economics and Applied Informatics, (1), 33-40.
Binz, C., & Truffer, B. (2017). Global Innovation Systems—A conceptual framework for innovation dynamics in transnational contexts. Research policy, 46(7), 1284-1298.
Bohn, R. E., & Short, J. E. (2009). How Much Information? 2009 Report on American Consumers. University of California, San Diego, Global Information Industry Center.
Breschi, S., & Malerba, F. (1997). Sectoral innovation systems: technological regimes, Schumpeterian dynamics, and spatial boundaries. Systems of innovation: Technologies, institutions and organizations, pp.130-156
Carlsson, B., & Stankiewicz, R. (1991). On the nature, function and composition of technological systems. Journal of evolutionary economics, 1(2), 93-118.
Chetty, K., Qigui, L., Gcora, N., Josie, J., Wenwei, L. & Fang, C. (2018). Bridging the digital divide: measuring digital literacy. Economics: The Open-Access, Open-Assessment E-Journal, 12(23), 1-20.
Cooke, P., Uranga, M. G., & Etxebarria, G. (1997). Regional innovation systems: Institutional and organisational dimensions. Research policy, 26(4-5), 475-491.
Mansell, R. (2002). From digital divides to digital entitlements in knowledge societies. Current sociology, 50(3), 407-426.
Eastin, M.S., Cicchirillo, V. and Mabry, A. (2015). Extending the digital divide conversation: Examining the knowledge gap through media expectancies. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 59(3), 416-437.
EIU. (2012). Smart policies to close the digital divide. Best Practices from around the World.
Freeman, C. (1995). The ‘National System of Innovation’in historical perspective. Cambridge Journal of economics, 19(1), 5-24.
Fulgencio, H., & Fever, H. L. (2016). What is the social innovation system? A state-of-the-art review. International Journal of Business Innovation and Research, 10(2-3), 434-452. doi:10.1504/ijbir.2016.074837
Garnham, N. (1997). Amartya Sen’s “capabilities” approach to the evaluation of welfare: Its application to communications. Javnost-The Public, 4(4), 25-34.
Ghazinoory, S., Nasri, S., Ameri, F., Montazer, G. A., & Shayan, A. (2020). Why do we need ‘Problem-oriented Innovation System (PIS)’for solving macro-level societal problems? Technological Forecasting and Social Change, 150, 119749.
Hilbert, M. (2015). Digital divide (s). The International Encyclopedia of Digital Communication and Society, pp. 1-7.
Hoffman, D.L., Novak, T.P. and Schlosser, A. (2000). The evolution of the digital divide: How gaps in Internet access may impact electronic commerce. Journal of computer-mediated communication, 5(3).
Iskandarani, M. Z. (2008). Effect of information and communication technologies (ICT) on non-industrial countries-digital divide model. Journal of Computer Science, 4(4), 315.
ITU. (2017). ICT Development Index (IDI).  Retrieved from http://www.itu.int/net4/itu-d/idi/2017/index.html
Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575.
Libaque-Saenz, C. F. 2016. Strategies for Bridging the Internet Digital Divide in Peru: A Benchmarking of South Korea and Chile.
Lundvall, B.Å. (2010). National systems of innovation: Toward a theory of innovation and interactive learning (Vol. 2): Anthem Press.
Nelson, R. R. (1993). National innovation systems: a comparative analysis: Oxford university press.
Nguyen, A. (2012). The digital divide versus the ‘digital delay’: Implications from a forecasting model of online news adoption and use. International Journal of Media & Cultural Politics, 8(2-3), 251-268.
Panda, M. I., Chhatar, M. D. C., & Mharana, B. (2013). A brief view to digital divide in Indian scenario. International Journal of Scientific and Research Publications, 3(1), 385.
Park, S., & Jae Kim, G. (2014). Lessons from South Korea’s digital divide index (DDI). info, 16(3), 72-84.
Pick, J. B., & Azari, R. (2008). Global digital divide: Influence of socioeconomic, governmental, and accessibility factors on information technology. Information Technology for Development, 14(2), 91-115. doi:10.1002/itdj.20095
Pick, J. B., Sarkar, A., & Johnson, J. (2015). United States digital divide: State level analysis of spatial clustering and multivariate determinants of ICT utilization. Socio-Economic Planning Sciences, 49, 16-32. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.seps.2014.09.001
Riggins, F. J., & Dewan, S. (2005). The digital divide: Current and future research directions. Journal of the Association for information systems, 6(12), 13.
Ramachandran, R. (2008, December). A policy tool on developing a national strategic framework on bridging digital divide: A Malaysian public policy perspective. In Proceedings of the 2nd international conference on Theory and practice of electronic governance (pp. 447-451).
Shenglin, B., Bosc, R., Jiao, J., Li, W., Simonelli, F., & Zhang, R. (2017). Digital infrastructure: overcoming the Digital divide in China and the European Union. CEPS Research Report, ISBN: 978-94-6138-646-5, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3075161.
Srinuan, C., Srinuan, P., & Bohlin, E. (2012). An analysis of mobile Internet access in Thailand: Implications for bridging the digital divide. Telematics and informatics, 29(3), 254-262.
Thakur, G. K. (2014). ICT and Digital Divide in Indian School System. International Journal of Interdisciplinary and Multidisciplinary Studies (IJIMS), 2(2), 34-38.
UNESCO. (2011). Freedom of information: the right to know. Available at: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000193653.
Zaitun, A.B. & Crump, B. (2005). Overcoming the digital divide–a proposal on how institutions of higher education can play a role. Malaysian Online Journal of Instructional Technology, 2(1), 1-11.
مدیریت اطلاعات
دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 10
شهریور 1399
صفحه 247-271
  • تاریخ دریافت: 08 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 16 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 06 شهریور 1399