تحلیل وضعیت مدیریت نظام شابک در جهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام شهرری

2 دکترای تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی، استادیار دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف. هدف اصلی مطالعه حاضر، تحلیل وضعیت و جایگاه نظام شماره‏گذاری استاندارد بین‏المللی کتاب (شابک) در بین کشورهای عضو و نحوه عمل مؤسسه‏های ملی به وظایف محوله از سوی سازمان جهانی شابک است. روش. روش پژوهش از نوع پیمایشی است و جامعه آماری تمامی نمایندگان سازمان جهانی شابک نزدیک به 160 کشور است که از بین آنها 66 نماینده فعال به پرسشنامه پاسخ دادند. ابزار گردآوری داده‏ها پرسشنامه پژوهشگر ساخته و روش تجزیه و تحلیل داده‏ها نیز از روش آمار توصیفی نظیر فراوانی، درصد، و... می‏باشد. یافته‏ها. یافته‏ها نشان می‏دهند تنها 42 درصد کشورها، شابک را به صورت رایگان در اختیار ناشران قرار می‏دهند. 6/60 درصد کشورهای عضو، بانک اطلاعاتی کتابشناختی منابع دارای شابک را تولید کرده‏‏اند. 2/74 درصد مؤسسه‏های ملی اطلاعات ناشران عضو را برای درج در راهنمای بین‏المللی ناشران در اختیار سازمان جهانی قرار می‏دهند. در این میان تنها 4/42 درصد موسسه‏ها، شابک‏های غلط اختصاص یافته از سوی ناشران را اصلاح می‏کنند. از نظر کاربرد فهرست‏برداری، توزیع، جستجوی کتابشناختی به ترتیب بیشترین کاربرد را دارند. در 27 درصد کشورها، ناشران آگاهی کافی از نظام شابک دارند. کشورهای عضو، کتابخانه ملی و اتحادیه ناشران را مهم‏ترین حامیان نظام شابک، و برگزاری کارگاه و همایش‏ را مهم‏ترین روش‏ افزایش آگاهی و انگیزه ناشران برای استفاده از شابک می دانند. مؤسسات ملی، اطلاع‏رسانی از طریق رسانه‏های همگانی در بارۀ فواید و کاربردهای شابک و برگزاری کارگاه‏ها آموزشی و همایش‏های منطقه‏ای و بین‏المللی را مهم‏ترین راه‏کارهای بهبود نظام شابک عنوان کرده‏‏اند. نتایج. نظام شابک از نظر کارآیی و میزان تمایل ناشران به استفاده از آن، از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نیست. شکل‏گیری کتاب‏خوان‏های الکترونیکی و تبلت‏ها، و عدم تمایل برخی از آنها به استفاده از نظام شابک و همچنین شکل‏گیری استانداردهای جدید نظر DOI و ISAN و یکسانی بیش از حد شماره شابک با شماره EAN موجودیت نظام شابک را با تهدید همراه کرده است و لازم است نظام شابک بازتعریفی از ماهیت، ساختار، عملکرد، و کارآیی خویش داشته باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Management System of ISBN around the World: An Analysis

نویسندگان [English]

  • Darush Matlabi 1
  • Mehdi Alipour-Hafezi 2

1 PhD in Knowledge and Information Science; Adjunct professor, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Azad university bench of Yadegar Imam Sharerey

2 PhD in Knowledge and Information Science; Adjunct professor, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Purpose: The main purpose is to analyze the management system of ISBN between the member countries and also to explore how national institutions work according to functions suggested by ISBN International Agency. Methodology: The method of the research is survey and the statistical population is the total delegacies of the ISBN Agency including 160 countries which 66 active delegacies were answered for the questionnaire.  A researcher-developed questionnaire is the main tool for gathering data which then analyzed by descriptive statistic methods like frequency, percentage and the like. Findings: The findings showed that 42% of the countries offer ISBN to the publishers with no charge. 60.6 % of the countries developed bibliographic databases for works having ISBN. 74.2% represent publisher’s information to the International Agency for publishing in Publishers International ISBN Directory (PIID). However, 42.2% of agencies edit erroneous ISBN assigned by the publishers to the works. Copy-cataloging, distribution, bibliographic search are respectively among the best functions. In 27% of the countries, publishers know enough about the ISBN system. As mentioned by the member countries, national libraries and publishers unions  are the most important supporters of the ISBN system, workshops and conferences are the most important ways to increase knowledge and motivation  of the publishers For using ISBN, and using mass media, instructional workshops, regional and international conferences are the most important strategies for improvement of ISBN system. Conclusion: ISBN system is not as desired according to efficiency and publishers’ incentives for using it. Development of e-book readers and tablets and their incuriosity towards ISBN, some new standards like DOI and ISAN, and similarity of ISBN to EAN are among the threats to ISBN future. It is of high importance for ISBN system to redefine its nature, structure, performance and efficiency.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • ISBN
  • International Management
  • Book Standards
  • Publishing
خدمتگزار، حمیدرضا. 1394. طراحی نظام ملی شناسگر دیجیتال اشیاء اطلاعاتی. پایان نامه دکتری مدیریت فناوری اطلاعات، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
سازمان جهانی شابک. 1396. راهنمای شماره استاندارد بین المللی کتاب و موسیقی. (د. مطلبی، مترجم و ح. مختاری معمار، ویراستار) تهران: موسسه خانه کتاب.
عظیمی، ک. 1382. بررسی وضعیت شاپا در نشر پیایندهای ایران. فصلنامه کتاب. دوره 14 (3)، ش 55: 27-38.
مطلبی، د. 1377. بررسی وضعیت شابک در ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
مطلبی، د. 1378. وضعیت شابک (ISBN) در نشر ایران. علوم اطلاع رسانی. دوره 14 (3): 1-12.
International ISBN Agency. (2012). ISBN User's Manual. Retrieved December 19, 2015, from isbn-international: https://www.isbninternational.org/sites/default/files/ISBN%20Manual%202012%20-corr.pdf
The ISBN: A Good Tool Sorely Misused. (1990). Collection Building, 10(1/2): 74-77.
دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
زمستان 1394 و بهار 1395
اسفند 1394
صفحه 61-74
  • تاریخ دریافت: 07 اسفند 1394
  • تاریخ پذیرش: 07 اسفند 1394