مدیریت اطلاعات

بررسی تأثیر علل سه‌گانه نظریه شناختی ـ اجتماعی بندورا بر تعامل کاربران با کتابخانه‌های دیجیتالی دانشگاهی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علوم ارتباطات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

4 استاد، گروه علوم ارتباطات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

5 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22034/aimj.2021.136853

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی میزان تأثیر علل سه‌گانه نظریه شناختی ـ اجتماعی بندورا بر تعامل بازیابی اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتالی دانشگاهی ایران انجام شد. بدین منظور، 384 نفر از کاربران دانشگاهی در دو مرحله نمونه‌گیری (تصادفی خوشه‌ای و تصادفی طبقه‌ای)، به‌عنوان اعضای نمونه پژوهش انتخاب شدند. پرسش‌نامه، شامل سه بعد شخصی (شناختی)، رفتاری و محیطی در مجموع دربرگیرنده 60 گویه است. روایی پرسش‌نامه با استفاده از نظرهای متخصصان و پایایی پرسش‌نامه نیز با استفاده از روش آلفای کرونباخ 948/0 تأیید شد. به‌منظور تجزیه‌ و تحلیل داده‌های کمی مربوط به پرسش پژوهش، از آمار توصیفی و استنباطی با کمک نرم‌افزار اس.پی.اس.اس و برای بررسی میزان و الگوی ساختاری تأثیر متغیرها، از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با کمک نرم‌افراز آموس استفاده شد. نتایج پژوهش در بخش کمی نشان داد که مؤلفه شخصی (شناختی) با ضریب 37/0، مؤلفه رفتاری با ضریب 36/0 و مؤلفه محیطی با ضریب 42/0 در تعامل بازیابی اطلاعات کتابخانه‌های دیجیتالی دانشگاهی تأثیر دارند. نتایج این پژوهش ضمن بیان تأثیر ابعاد سه‌گانه نظریه شناختی ـ اجتماعی بر تعامل کاربران کتابخانه‌های دیجیتالی دانشگاهی حاکی از این مضوع مهم است که تبیین نظری این دیدگاه می‌تواند بر بسط مدل‌های تعاملی بازیابی اطلاعات و بررسی رفتارهای اطلاع‌یابی کاربران سودمند باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Triple Factors Bandura's Social-Cognitive Theory on Users' Interaction with Iranian Academic Digital Libraries

نویسندگان [English]

  • Somayeh Nemati Lafmejani 1
  • Fahimeh Babalhavaeji 2
  • Mehdi Alipour Hafezi 3
  • Nadjla Hariri 4
  • Fatemeh Fahimnia 5

1 Ph.D. Candidate, Department of Knowledge and Communication Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Associate Prof., Department of Knowledge Studies and Communication Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

3 [Assistant Professor, Department of Information Science and Knowledge, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

4 Prof., Department of Knowledge and Communication Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

5 Associate Prof., Department of Knowledge and Communication Sciences, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the Triple Factors Bandura's Social-Cognitive Theory on users' interaction with Iranian academic digital Libraries. For this purpose, 384 people were selected as members of the research sample using two sampling methods (cluster random sampling and stratified random sampling) from the community of university users. The face and content validity of the questionnaires were evaluated using the opinions of experts and the construct validity was calculated using factor analysis. The reliability of the questionnaires was also confirmed using Cronbach's alpha method (0.948). In order to analyze the quantitative data related to the research question from descriptive and inferential statistics with the help of SPSS software. To test the qualitative date related to the research question, descriptive and inferential statistics were used applying SPSS software and for testing the model and hypotheses, Amos software was applied. The results of the research in the quantitative part showed that personal (cognitive) factors with a coefficient of 0.37, behavioral factors with a coefficient of 0.36 and environmental factors with a coefficient of 0.42 have an effect on the information retrieval interaction of university digital libraries. From the results of structural equation modelling, it was concluded that the intensity of personal (cognitive), behavioral and environmental factors in three dimensions of interaction in academic digital libraries are strong, and digital libraries need to pay more attention to these components in order to perform optimal information retrieval and develop interactive software.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Digital University Libraries
  • Interactive Information Retrieval
  • Social-Cognitive Theory
  • Personal (Cognitive) Factors
  • Behavioral Factors
  • Environment Factors
ادبی، حسین، یمینی فیروز، مینا (1397). بررسی رفتار اطلاع‎یابی در محیط کتابخانه‎های دیجیتال دانشگاهی (مطالعه موردی: کتابخانة دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبایی). دانش‎شناسی، 11(40)، 71-83. 
ارائة چارچوبی برای بازیابی تعاملی اطلاعات در کتابخانه‌های دیجیتالی مبتنی بر نظریة شناختی ـ اجتماعی. پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطلاعات (علوم و فناوری اطلاعات سابق) . زودآیند تابستان.
بهزادی، حسن (۱۳۹۱). تأملی بر نقش باورهای معرفت‌شناختی در بازیابی اطلاعات و رفتار اطلاع‎یابی. فصلنامه نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، ۱ (۲)، ۵۹-70.
پرهام نیا، فرشاد؛ فرهیان، مجید (1399). مهارت حل مسئله و خودکارآمدی در رفتار اطلاع‌جویی دانشجویان علوم انسانی در تدوین پایان‌نامه‌. فصلنامة مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات، 31(1)، 66-78.   
جلیلی، مطهره؛ براتی، مجید؛ بشیریان، سعید (1393). عوامل پیش‌بینی‌کنندة رفتارهای تغذیه‌ای بر اساس تئوری شناختی اجتماعی در زنان باردار مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر تبریز. مجلة آموزش و سلامت جامعه، ۱ (۴)، ۱۱-۲۱.
ریسمان باف، امیر؛ فتاحی، رحمت‌الله (1396). بازشناختی از تعامل انسان و اطلاعات. تهران: انتشارات کتابدار.
زره ساز، محمد؛ فتاحی، رحمت الله؛ صنعت جو، اعظم (1394). رفتار راهنمایابی کاربران کتابخانة دیجیتال: عوامل روان‎شناختی تأثیرگذار بر اساس نظریة رفتار برنامه‌ریزی‌شده. مطالعات ملی کتابداری و سازمان‎دهی اطلاعات، 26(4)، 13-28.
سیف، علی‌اکبر (1397). روان‌شناسی پرورشی نوین: روان‌شناسی یادگیری و آموزش. تهران. انتشارات دوران.
صدوقی فرحناز، ولی نژادی علی، وکیلی مفرد حسین، حسن زاده حافظ محمد، بورقی حمید(1390). تعامل در بازیابی اطلاعات و واکاوی مدل‌های آن (ویژه نامه ذخیره، بازیابی و مدیریت اطلاعات زمستان ۹۰). پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ۲۷ (۲)، 732- ۷۵۸.
علیپور حافظی، مهدی (1392). کتابخانه‎‌های دانشگاهی دیجیتال در ایران. سخن هفته، شمارة 141، 7 مرداد 1392.
فیدل، رایا (2012). تعامل اطلاعاتی انسان رویکردی بوم‌شناختی در رفتار اطلاعاتی. (فریده عصاره و خادمی، مترجمان). تهران: انتشارات کتابدار.
مکی زاده، فاطمه؛ بیگدلی، زاهد (1393). نظریة شناخت اجتماعی: رویکردی مؤثر در رفتارهای اطلاعاتی. پژوهشنامة کتابداری و اطلاع‌رسانی، 4(2)، 131-147.
نصیری، ماریا (1395). تدوین و آزمون مدلی علّی برای تبیین رفتار اطلاعاتی جست‌وجوگران بر پایة نظریة شناختی ـ اجتماعی بندورا از دیدگاه دانشجویان دورة دکتری دانشگاه‌های استان خوزستان. رسالة دکتری. دانشگاه شهید چمران اهواز. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
نعمتی لفمجانی، سمیه؛ علیپور حافظی، مهدی؛ باب‌الحوائجی، فهیمه؛ حریری، نجلا؛ فهیم‌نیا، فاطمه (1399).  نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1385). عوامل اصلی در رفتار جست‎وجوگران اطلاعات. فصلنامة کتابداری و اطلاع‏رسانی، 9 (1)، 144- 175.
نوشین فرد، فاطمه (۱۳۸۴). بررسی عوامل مرتبط با رفتار اطلاع‎یابی اعضای هیئت‎علمی. فصلنامة مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات، ۱۶ (۳)، ۳۹-52.
یعقوب نوروزی، (۱۳۹۰). تحلیلی بر کاربرمداری رابط کاربر در صفحات وب فارسی کتابخانه‎های دیجیتالی ایران و ارائة الگوی پیشنهادی. پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطلاعات، ۲۶ (3)، ۶۵۵- 675.
Albertson, D. (2013), An interaction and interface design framework for video digital libraries. Journal of Documentation, 69(5), 667-692.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Bandura, A. (1999). Social cognitive theory: an agentic perspective. Annual review of psychology, 52, 1-26.
Eldakar, M. A. M. & Kenawy, Y. M. (2020). Researcher’s emotions after information retrieval from databases available through the Egyptian Knowledge Bank: Impacts of perceived self-efficacy. The Journal of Academic Librarianship, 46(5), 102173.
Fagan, M., Neil, S. & Wooldridge, B. R. (2004). An empirical investigation into the relationship between Computer self-efficacy, anxiety, experience, support and usage. Journal of Computer Information Systems, 44(2), 95-104.
Gahlawat, T., Bhatia, P.K. & Mehrotra, D. (2017). The relationship between user preferences in interactive information retrieval evaluation. 2017 6th International Conference on Reliability, Infocom Technologies and Optimization (Trends and Future Directions) (ICRITO), 423-426.
Hjørland, B. (2015). Theories are Knowledge Organizing Systems (KOS). Knowledge Organization, 42(2), 113-128.
Li, Y., Liu, C. (2019). Information Resource, Interface, and Tasks as User Interaction Components for Digital Library Evaluation. Information Processing and Management, 56, 704-720.
Li, Y., Xiao, X. & Tong, X. (2014). Relationships between dimensions of human-computer interaction and users' interaction performance in digital libraries (inChinese). Library & Information Service, 58(2), 38–46.
Liu, J. & Shah, C. (2019). Interactive IR user study design, evaluation, and reporting. Synthesis Lectures on Information Concepts, Retrieval, and Services, 11(2), i-93.
Maxwell, D. M. (2019). Modelling search and stopping in interactive information retrieval. PhD thesis, University of Glasgow.
Middleton, L., Hall, H. & Raeside, R. (2019). Applications and applicability of Social Cognitive Theory in Information Science research. Journal of Librarianship and Information Science, 51(4), 927-937.
Moshfeghi, Y. (2012). Role of emotion in information retrieval. PhD thesis. School of Computing Science. College of Science and Engineering. University of Glasgow.
Pembee, P. K. (2014). Factors influencing the use of library information systems by staff and students in Kabarak University (Doctoral dissertation).
Ramayah, T. (2006). Interface Characteristics, Perceived Ease of Use and Intention to Use an Online Library in Malaysia. Information Development, 22, 123 - 133.
Rutter, S., Clough, P.D. and Toms, E.G. (2018). How the information use environment influences search activities: A case of English primary schools. Journal of Documentation, 75(2), 435-455.
Savolainen, R. (2002). Network competence and information seeking on the internet: From definitions towards a social cognitive model. Journal of Documentation, 58(2), 211- 226.
Shen, R. Srinivas, N. & Fan, W. (2008). Integration of complex archeology digital libraries: An ETANA-DL experience. Information systems, (33), 699-723.
Tsakonas, G. Kapidakis, S. & Papatheodorou, C. (2004). Evaluation of User Interaction in Digital Libraries. Available in: https://www.researchgate.net/publication/228754559 _Evaluation_of_user_interaction_in_digital_libraries
Waldman, M. (2003). Freshmen’s use of library electronic resources and self-efficacy. Information Research, 8(2), 1-30.
Zhuang, M. Toms, E. and Demartini, G. (2016). The Relationship between User Perception and User Behaviour in Interactive Information Retrieval Evaluation. In: Advances in Information Retrieval. 38th European Conference on Information Retrieval, 20 -23 Mar 2016, Padua, Italy. Lecture Notes in Computer Science. Springer International Publishing, pp. 293-305.
مدیریت اطلاعات
دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 12
شهریور 1400
صفحه 63-89
  • تاریخ دریافت: 25 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 21 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 12 شهریور 1400